As campás de Eiras

A espadana da igrexa de Eiras ten dúas campás, unha grande en unha máis pequena. A grande foi fabricada en 1899 pola familia dos Taboada, sendo abade don Fermín Fernández. A pequena fíxose en 1889 por Francisco Ruíz, segundo consta na inscrición da propia campá. Posúe un relevo cunha imaxe de Santa Bárbara, que ten unha palma na man dereita e unha torre á súa esquerda. Arrodea a campá a inscrición "Vox clamantis in deserto", entre outras. 

A campá pequena ten unha fenda dende hai bastantes anos. As fendas son irreparables, debendo, pra recuperar a sonoridade, fundir unha campá nova. Dende antigo, aprovéitase o bronce da campá rota ou "choca", perdéndose irremediablemente a información que conteñen nas súas inscricións.

As campás de Eiras tócanse manualmente. O sancristán no campanario toca a campá grande coa man esquerda e a pequena coa man dereita.

Os toques de campá tiñan un código que se conservou durante xeracións (o toque da unha ou do mediodía, as carreiras para anunciar a morte dun veciño ou veciña -tres para as mulleres, dúas para os homes- os toques de defuntos   mentras non se enterraba o cadáver e nos cabodanos, as muiñeiras festivas das vésperas e das procesións...). Todo iso perdeuse en menos de trinta anos. 

As carreiras avisaban da morte dalgún feligrés ou feligresa. Consistían en toques seguidos: un na pequena, outro na grande, dous na pequena, un na grande... e así uns vinte ou trinta segundos. Iso era unha carreira, segundo se ve no seguinte debuxo. Cada debuxo de campá corresponde a unha badalada:

Se o morto era home, dábanse dúas carreiras. Se era difunta, dábanse tres. Entre carreira e carreira había unha pequena pausa, con algunha badalada. 

Durante o velorio tocábase seguido a morto, con badaladas moi lentas e moi pausadas no tempo, como quince ou vinte segundos entre cada badalada, salvo as dobres na pequena, que eran máis seguidas. 

Ao inicio deste vídeo (📹)  reprodúcese o toque de defuntos.

Coa chegada do cadaleito á igrexa volvíanse dar as carreiras, e, coa saída cara o camposanto, outra vez máis.

Sen dúbida, os toques de campás máis ledos eran nas festividades. Na véspera, á unha da tarde, dábase a hora (dicíanlle "as doce") con nove triples badaladas da campá grande. Á seguir, despois dunhas breves badaladas rápidas coa campá pequena, repenicábase a xeito de "muiñeira", con toques frouxiños pero rápidos, coa secuencia que se mostra no seguinte debuxo, correspondendo a cada campá unha soa badalada: 


Despois de botar o fogo, voltábase a repenicar. Esa tarde xa era festa!

Os repeniques repetíanse antes das funcións relixiosas, no día da festa, e nas procesións, pero tamén nos días que duraba a "novena", antes da festividade. 

Contaban os vellos que antes había moita afección polos repiques, sobre todo entre a rapazada, habendo sempre na aldea xente que sabía facelo. Os rapaces aprendían con coios ou pedriñas contra calquer elemento metálico. Hoxe... o toque manual co código tradicional está en perigo de perderse.

Antigamente existían outras modalidades de repenique, mesmo para espantar as tormentas, para chamar a incendio, para a morte de anxeliños...

O toque manual de campás xunto cos seus códigos seculares considérase actualmente patrimonio inmaterial a protexer. 










© F. González Iglesias. Xaneiro - agosto de 2020. Dereitos reservados

¡Crea tu página web gratis! Esta página web fue creada con Webnode. Crea tu propia web gratis hoy mismo! Comenzar